Termin przedawnienie czesnego z umów o odbywanie studiów
Zgodnie z art. 160a ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym, roszczenia wynikające z umowy o odbywanie studiów przedawniają się z upływem trzech lat. A co za tym idzie oczywistym jest, że roszczenia o zapłatę za czesne powstałe po dniu 1 października 2014r. (tj. po dniu wejścia w życie ww. normy prawnej), przedawniają się po upływie trzech lat.
Przy czym wątpliwości budziły to jakie przedawnienie zastosować w odniesieniu do umów zawartych przed 1 października 2014 r.
Niektórzy stali na stanowisku, że do umów zawartych przed 1 październikiem 2014r., zastosowanie ma dziesięcioletni okres przedawnienia. Przykładowo Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 21 października 2015 r. (sygn. akt III CZP 67/15) wskazał, że do przedawnienia roszczenia o opłatę za studia określoną w umowie zawartej na podstawie art. 160 ust. 3 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U. Nr 164, poz. 1365) w brzmieniu obowiązującym w dniu 1 października 2009 r., w okresie przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2014 r., poz. 1198), miał zastosowanie dziesięcioletni termin przewidziany w art. 118 k.c.
Inni twierdzili, że zastosowanie ma trzyletni okres przedawnienia. Stanowisko takie zaprezentował Sąd Okręgowy w Poznaniu, Wydział II Cywilny Odwoławczy, w wyroku z dnia 12 kwietnia 2016r., sygn. akt II Ca 68/16. Wskazał on, że nie sposób zgodzić się ze stanowiskiem SN wyrażonym w ww. uchwale, bo jak wskazał “nie sposób przyjąć, by odpłatne świadczenie przez szkołę wyższą usług dydaktycznych nie było działalnością gospodarczą. Fakt, że przepis art. 106 u.p.s.w. stanowi, że prowadzenie przez uczelnię działalności dydaktycznej nie stanowi działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, oznacza jedynie, że do tej działalności nie będą miały zastosowania wynikające z tej ustawy zasady podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej i zasady kontroli tej działalności, ma również znaczenie podatkowe. Natomiast, nie można na tej podstawie przyjąć, że uczelnie w zakresie wymienionej w tym przepisie działalności nie prowadzą działalności gospodarczej w rozumieniu innych przepisów prawa (tu: prawa cywilnego), w sytuacji gdy działalność ta jest wykonywana odpłatnie oraz spełnia przesłanki typowe dla działalności gospodarczej, a więc jest wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Odwołanie się przez Sąd Najwyższy jedynie do literalnego brzmienia powołanego przepisu art. 106 u.p.s.w. czyni ten argument nieprzekonującym.”
Z uwagi na powyższe rozbieżności, jeden z sądów przedstawił pytanie prawne do Sądu Najwyższego, o treści: “Czy do oceny przedawnienia roszczenia o opłatę za studia, wynikającą z zawartej przed 1 października 2014 r. umowy o warunkach odpłatności za studia, o której mowa w art. 160 ust. 3 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U. z 2005 r. Nr 164 poz. 1365 z późn. zm., obecnie tekst jednolity Dz.U.2016.1842 z póżn. zm.) w brzmieniu obowiązującym do 30 września 2014 r., zastosowanie znajdzie art. XXXV pkt 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Przepisy wprowadzające kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16 poz. 94 z późn. zm.)?”
Na tak postawione pytanie, 8 grudnia 2017 r. Sąd Najwyższy wydał uchwałę, w której wprost wskazał, iż “Artykuł 160a ust. 7 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym (jedn. tekst: Dz.U. z 2016 r., poz. 1842 ze zm.), który wszedł w życie w dniu 1 października 2014 r., określa trzyletni termin przedawnienia roszczeń o opłatę za studia, wynikających z umów o warunkach odpłatności za studia, a art. 32 ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1198 ze zm.), przewiduje, usuwając występujące w tym względzie wątpliwości, że w takim samym terminie roszczenia te przedawniały się też przed wejściem w życie art. 160a ust. 7 Prawa o szkolnictwie wyższym; tym samym wyłączone jest stosowanie w związku z wejściem w życie art. 160a ust. 7 Prawa o szkolnictwie wyższym normy intertemporalnej wyrażonej w art. XXXV pkt 2 p.w.k.c.” (tak: Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 2017 r., sygn. akt III CZP 74/17). W wydanej uchwale Sąd Najwyższy wskazał więc jednoznacznie, iż termin przedawnienia czesnego wynosił i wynosi 3 lata.
Podstawa prawna:
- art. 160a ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U.2017.2183 z późn. zm.)
- Warunki pobierania opłat związanych z odbywaniem studiów, o których mowa w art. 98 ust. 1 pkt 5, oraz opłat za usługi edukacyjne, o których mowa w art. 99 ust. 1 pkt 1-6, a także wysokość tych opłat określa umowa między uczelnią a studentem lub osobą przyjętą na studia, zawarta w formie pisemnej pod rygorem nieważności.
- Umowa jest zawierana nie wcześniej niż po wydaniu decyzji o przyjęciu na studia i nie później niż w terminie trzydziestu dni od rozpoczęcia zajęć.
- Umowa jest zawierana na cały przewidywany okres studiów; student nie jest obowiązany do uiszczania opłat innych niż określone w umowie.
- Opłaty określone w umowie uczelnia może pobierać nie wcześniej niż po jej zawarciu.
- Wzór umowy określa senat uczelni publicznej, a w przypadku uczelni niepublicznej - organ wskazany w statucie.
- Uczelnia jest obowiązana zamieścić wzór umowy na swojej stronie internetowej.
- Roszczenia wynikające z umowy przedawniają się z upływem trzech lat.
- Art. 118 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U.2017.459 z późn. zm.)
Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata.
Niniejsze opracowanie nie stanowi porady prawnej. Kancelaria nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie informacji w nim zawartych bez wcześniejszego zasięgnięcia opinii Kancelarii.