Rozwód z orzeczeniem o winie

Zgodnie z art. 57 kodeksu rodzin­nego i opiekuń­czego, orzekając rozwód sąd orzeka także, czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia. Jednakże na zgodne żądanie małżonków sąd zaniecha orzekania o winie. W tym wypadku nastę­pują skutki takie, jak gdyby żaden z małżonków nie ponosił winy.

Podkreślić przy tym trzeba, że kodeks rodzinny i opiekuńczy nie odróżnia winy „większej” i „mniej­szej”, a małżonka, który zawinił jedną z wielu przyczyn rozkładu, należy uznać za współ­win­nego, choćby nawet wina drugiego  małżonka w spowo­do­waniu innych przyczyn była cięższa. (tak: Wyrok SN z dnia 22.10.1999 r., sygn. akt III CKN 386/​98). Może się więc zdarzyć, że małżonek, który zawinił w mniej­szym stopniu w zaist­nieniu rozkładu pożycia, zostanie uznany za współ­win­nego i sąd orzeknie rozwód z winy obu stron.

Dodatkowo zazna­czyć warto, że kodeks nie definiuje pojęcia winy, nie wyróżnia katalogu przyczyn, dla których można uznać współ­mał­żonka za winnego rozkładu pożycia. Dlatego w tym zakresie należy posił­kować się stano­wi­skiem doktryny i judyka­tury. Poniżej przed­sta­wiam najczęstsze przyczyny uzasad­nia­jąca winę w rozkła­dzie pożycia małżeń­skiego, wskazane w orzecze­niach sądów:

1. PRZEMOC FIZYCZNA, PRZEMOC PSYCHICZNA

• „Fakt ciężkiego pobicia powoda przez pozwaną uznany być musi za ważny powód rozkładu pożycia małżeń­skiego stron zawiniony przez pozwaną.” (orzeczenie SN z dnia 7 listo­pada 1950 r., sygn. akt C 262/​50, PiP 1951, z. 8-​9, s. 425)
• „Poniżanie przez męża godności osobi­stej żony, polega­jące na odmawianiu jej równego poziomu życia, póki nie praco­wała zarob­kowo oraz na szyka­no­waniu jej, gdy podjęła pracę, winno być uważane za ważną przyczynę powstania rozkładu pożycia małżeń­skiego z winy męża” (orzeczenie SN z dnia 9 kwietnia 1953 r., sygn. akt II C 2911/​52, PiP 1954, z. 1, s. 180)
• „Opuszczenie przez żonę z dziećmi wspól­nego domu, stano­wiące reakcję na poważne zagro­żenie ze strony męża bezpie­czeń­stwa osobi­stego i wspól­nych dzieci, nie jest moralnie naganne i nie może być uznane za zawinione spowo­do­wanie rozkładu pożycia małżeń­skiego.” (orzeczenie S. N. z dnia 28 listo­pada 1997 r., sygn. akt  II CKN 457/​97, M. Praw. 1998, nr 5, s. 4)

2. NIEWIERNOŚĆ MAŁŻONKA

A) zdrada

• “Nawet jedno­ra­zowy postępek małżonka może stać się przyczyną trwałego i zupeł­nego rozkładu; dotyczy to w szcze­gól­ności takich faktów, jak cudzo­łó­stwo i ciężka zniewaga.” (Orzeczenie Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 24 kwietnia 1951 r., sygn. akt C 667/​50)
• „Dochowanie wierności nie podlega dyspo­zycji stron i wobec tego cudzo­łó­stwo stanowi podstawę rozkładu pożycia nawet wtedy, gdy doszło do tego za zgodą współ­mał­żonka”(orzeczenie SN z dnia 7 września 1954 r., sygn. akt II C 1255/​53, NP 1955, nr 7-​8, s. 188)
• „Istotą małżeń­stwa są, między innymi, stosunki płciowe między małżon­kami, z wyłącze­niem takich stosunków z osobami trzecimi; zatem małżonek postę­pu­jący z własnej woli wbrew tej zasadzie małżeń­stwa popełnia umyślnie czyn z punktu widzenia przyję­tych zasad współ­życia niedo­zwo­lony, a tym samym musi być uznany za winnego rozkładu małżeń­stwa, jeśli czyn jego do rozkładu się przyczynił (…). Niejednokrotnie konflikt pomiędzy uczuciem a więzami małżeń­stwa jest tak silny, że prowadzi do zjawisk społecznie niepo­żą­da­nych. Uznanie jednak w takim przypadku braku winy małżonka zrywa­ją­cego więzy małżeń­stwa, żeby iść za uczuciem, oznacza­łoby faktycznie zezwo­lenie na jedno­stronne odstą­pienie od związku małżeń­skiego w przypadku miłości do osoby trzeciej, która z reguły jest uczuciem silnym; w konse­kwencji stano­wi­łoby to wyrażenie zasady, że małżeń­stwo jako stosunek prawny jest uspra­wie­dli­wione tylko tak długo, póki obie strony się kochają”(orzeczenie SN z dnia 8 maja 1951 r., C 184/​51, OSN 1952, poz. 21)
• Strony zawie­ra­jące małżeń­stwo zobowią­zują się do wzajemnej pomocy i wierności (art. 23 Kodeksu rodzin­nego i opiekuń­czego). Naruszenie zasady wierności prowadzi więc do złamania danego słowa (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 18.2.2010 r., I ACa 29/​10)
• Cudzołóstwo może być podstawą udzie­lenia rozwodu bez względu na czas, kiedy je popeł­niono, jeżeli było ono przyczyną lub choćby jedną z przyczyn rozkładu pożycia stron (orzeczenie SN z 19.12.1950 r., C 347/​50)
• Zdrada narusza normy moralne i jest przejawem rażącej nielo­jal­ności wobec współ­mał­żonka. Małżonek dopusz­cza­jący się zdrady z reguły bywa uznawany winnym rozkładu pożycia (orzeczenie SN z 6 maja 1997 r., sygn. akt I CKN 86/​97, Lex nr 529701)
  B) pozory zdrady

• „Naruszeniem wierności małżeń­skiej jest nie tylko zdrada polega­jąca na cudzo­łó­stwie, ale także wszelkie zacho­wanie się małżonka wobec osoby trzeciej płci odmiennej, które może stwarzać pozory cudzo­łó­stwa lub w inny sposób wykracza poza granice przyjętej normalnie obycza­jo­wości i przyzwo­itości” - orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 24 kwietnia 1951 roku (Orzeczenie Sądu Najwyższego, sygn. akt C 735/​50, NP. 1951, nr 12, s. 14)
• „Zamieszkiwanie kobiety zamężnej w jednej izbie z innym mężczyzną w warun­kach stwarza­ją­cych pozory zdrady małżeń­skiej, i to trwające stale, przez dłuższy okres czasu, może być uznane za zawinioną przez nią przyczynę rozkładu pożycia małżeń­skiego, bez potrzeby zakwa­li­fi­ko­wania tego jako cudzo­łó­stwo”. (orzeczenie SN z dnia 19 grudnia 1950 r., sygn. akt C 322/​50 (OSN 1953, poz. 7)
• „Postępowanie żony, która dawała mężowi uzasad­nione podstawy do podej­rzeń o zdradę oraz nawią­zanie przez żonę, bezpo­średnio po rozej­ściu się stron – współ­życia z innym mężczyzną uspra­wie­dli­wiają w pełni przypi­sanie żonie winy rozkładu”(orzeczenie SN z dnia 21 kwietnia 1960 r., 4 CR 631/​59, OSPiKA 1961, poz. 161)
• Jeżeli żona pragnąc wzbudzić zazdrość u męża swoim zacho­wa­niem stwarza pozory posia­dania romansu, lecz faktycznie niewier­ności małżeń­skiej się nie dopuściła, a mąż w wyniku takiego zacho­wania i przeko­naniu, że żona go zdradza składa pozew o rozwód z orzecze­niem o winie współ­mał­żonki, to zacho­wanie małżonki może zostać ocenione jako zawiniona przyczyna rozkładu pożycia małżeń­skiego. Istotne jest w takiej sytuacji jest, że pozory wzbudziły u współ­mał­żonka przeko­nanie, że do zdrady rzeczy­wi­ście doszło i były przyczyną wniesienia pozwu (orzeczenie SN z dnia 08.01.1971, III CRN 442/​70)
• „Związanie się małżonka z inną osobą węzłem uczuciowym w którym wpraw­dzie nie dochodzi do cudzo­łoż­nych stosunków, ale któremu towarzyszą wyznania miłości i pocałunki, może być odczute przez drugiego małżonka jako podry­wanie, a nawet zerwanie więzi uczuciowej i moralnej, która łączyła małżonków i może być zależnie od okolicz­ności, uznane za ważną przyczynę rozkładu pożycia małżeń­skiego” (orzeczenie SN z dnia 26.03.1952 r., C 813/​51)

  C)  wyjątki

• Istnieją jednak sytuacje, gdy związek jednego z małżonków z innym partnerem nie stanowi podstawy o orzeczenia rozwodu z jego winy. Dzieje się tak, gdy do ustania więzi małżeń­skich doszło przed nawią­za­niem osobi­stej relacji z nowym partnerem. Ma to przykła­dowo miejsce, gdy kobieta zwiąże się z innym mężczyzną po tym, jak do ustania więzi małżeń­skich doszło z powodu przemocy ze strony męża. W takim wypadku możliwe jest orzeczenie rozwodu z wyłącznej winy stosu­ją­cego przemoc małżonka. Stanowisko to zostało potwier­dzone orzecze­niem Sądu Najwyższego, który wskazał, że „Związek jednego z małżonków z innym partnerem w czasie trwania małżeń­stwa, lecz po wystą­pieniu zupeł­nego i trwałego rozkładu pożycia między małżon­kami, nie daje podstawy do przypi­sania temu małżon­kowi winy za ten rozkład” (wyrok SN z 28.9.2000 r., IV CKN 112/​00)
• Związek jednego z małżonków z innym partnerem w czasie trwania małżeń­stwa, lecz po wystą­pieniu zupeł­nego i trwałego rozkładu pożycia między małżon­kami, nie daje podstawy do przypi­sania temu małżon­kowi winy za ten rozkład (orzeczenie SN z 28 września 2000 r., IV CKN 112/​00, OSNC 2001, nr 3, poz. 41)
• Nie można byłoby przypisać współ­mał­żon­kowi winy za rozkład pożycia, gdyby do stosunku pozamał­żeń­skiego doszło w stanie wyłącza­jącym świadome powzięcie decyzji (orzeczenie SN z 6 maja 1997 r., sygn. akt I CKN 86/​97, Lex nr 529701)

  3) UZALEŻNIENIE

• „Przy uzależ­nieniu od alkoholu ważną rolę w docho­dzeniu do trzeź­wego życia odgrywa pomoc osób najbliż­szych dla alkoho­lika, a wśród nich szcze­gólnie drugiego małżonka (art. 23 k.r.o.). Ze względu na drastycz­ność zacho­wy­wania się małżonka uzależ­nio­nego od alkoholu, nie można – na płasz­czyźnie prawa i konkret­nych okolicz­ności sprawy – wymagać od drugiego małżonka dalszego pożycia z nim, jeżeli sprze­ciwia się temu dobro rodziny, a w szcze­gól­ności dobro małolet­nich dzieci stron. Niewątpliwym zatem jest, że alkoho­lizm czyli naduży­wanie alkoholu praktyka sądowa od lat traktuje jako przyczynę powstania i utrwa­lenia rozkładu pożycia. Nałóg alkoho­lowy powoduje unice­stwienie więzi rodzin­nych, gdyż osoba uzależ­niona w miarę postę­po­wania nałogu wykazuje coraz mniejsze zainte­re­so­wanie rodziną i jej bytem, w szcze­gól­ności materialnym. Nałóg wywiera także bardzo negatywne wpływy na wycho­wanie małolet­nich dzieci, dla których postawa rodzica jest złym przykładem. Przy nałogu dochodzi także często do agresji w rodzinie i innych zjawisk patolo­gicz­nych. Sama choroba alkoho­lowa, nie musi stanowić jednak jedynej przesłanki, stano­wiącej o zawinieniu rozkładu pożycia małżeń­skiego. Sam kodeks rodzinny i opiekuńczy nie wyodrębnił specjalnej konstrukcji winy. Dla jej określenia należy posłu­giwać się więc insty­tucją winy według pojęć kodeksu cywil­nego wypra­co­wa­nych na gruncie art. 415 w zw. z art. 425 k.c. (kodeksu cywil­nego). Przy takiej konstrukcji prawnej winy, nie można zawinienia przypisać osobie, która z jakich­kol­wiek powodów znajduje się w stanie wyłącza­jącym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli (choroba psychiczna), chyba że osoba taka uległa zakłó­ceniu czynności psychicz­nych wskutek użycia napojów odurza­ją­cych albo innych podob­nych środków (poza sytuacją, gdy stan zakłó­cenia został wywołany bez winy tej osoby). Można zatem stwier­dzić, że działanie małżonka w stanie po spożyciu alkoholu, stanowić będzie działanie zawinione, choć sama choroba alkoho­lowa nie musi stanowić takiej przesłanki. „(orzeczenie SN z dnia 09.11.2001 roku, sygn. akt I CKN 438/​00)

4) BEZCZYNNY TRYB ŻYCIA

• „Bezczynny tryb życia żony-​lalki może w zasadzie wywołać rozkład pożycia. Przy ocenie jednak tego związku przyczy­no­wego należy mieć na uwadze całokształt stosunków material­nych i psychicz­nych małżonków (…). Należało rozważyć, czy „sybarycki” tryb życia pozwanej nie był zgodny z wolą powoda, w takim przypadku bowiem należa­łoby uznać za wadliwy wniosek, że postę­po­wanie pozwanej zgodnie z wolą męża mogło wywołać rozkład pożycia. W szcze­gól­ności wymaga ustalenia, czy powód wymagał od żony, by zmieniła dotych­cza­sowy tryb życia, by zanie­chała zabaw i przyjęć, a zajęła pracą zarob­kową oraz czy i w jaki sposób starał się wpłynąć na pozwaną w tym kierunku, jedynie bowiem ustalenie, że postę­po­wanie pozwanej, jej bezczynne życie spotkało się z wyraźną dezapro­batą powoda, mogłoby prowa­dzić do wniosku, że stan ten był ważnym powodem rozkładu.”(orzeczenie SN z dnia 18 sierpnia 1955 r., sygn. akt II Cr 1082/​54, PiP 1956, z. 2, s. 393)
• Zachowanie się małżonka, który będąc zdolnym do pracy, bez dosta­tecz­nego uspra­wie­dli­wienia nie pracuje lub pracuje w stopniu wysoce niedo­sta­tecznym, może być uznane za ważny powód rozkładu pożycia małżeń­skiego (…).”(orzeczenie SN z dnia 9 marca 1956 r., IV CR 36/​55, OSN 1956, poz. 110)
• „Notoryczne zanie­dby­wanie przez żonę wycho­wy­wania małolet­nich dzieci, połączone z bezczynnym trybem życia, stanowić może powód do powsta­wania rozkładu pożycia małżeń­skiego.”(orzeczenie SN z dnia 18 sierpnia 1955 r., II Cr 1082/​54, PiP 1956, z. 2, s. 393)
• Jeżeli żona przez cały czas trwania małżeń­stwa praco­wała zarob­kowo, obowiązek pracy we wspólnym gospo­dar­stwie domowym obciążał w równej mierze obydwie strony. Zaniedbywanie się żony w obowiązku należy­tego prowa­dzenia kuchni mogłoby być uznane za zawinioną przez nią przyczynę rozkładu jedynie wówczas, gdyby mąż spełniał - stano­wiące odpowiednik pracy żony - inne czynności wchodzące w zakres wspól­nego gospo­dar­stwa domowego lub gdyby zanie­dbania żony miały charakter złośliwy (orzeczenie SN z 1 czerwca 1956 r., 4 CR 1118/​55, RPEiS 1958, nr 1, s. 311)

5) NARUSZENIE OBOWIĄZKU WZAJEMNEJ POMOCY

• „Naruszenie obowiązku wzajemnej pomocy, jeżeli wywołało stały rozkład pożycia małżeń­skiego, może być uznane za wystar­cza­jącą podstawę do orzeczenia rozwodu. Zakres obowiązku wzajemnej pomocy, podobnie jak i zakres innych obowiązków z małżeń­stwa wynika­ją­cych, nie może być mierzony obiek­tywną miarą, jak zakres obowiązku „staran­ności”, o którym mowa w przepi­sach prawa material­nego; jeżeli jedno z małżonków wskutek wyjąt­kowej okolicz­ności znalazło się bez swej winy w sytuacji szcze­gólnie ciężkiej, jak na przykład wskutek pobytu w więzieniu niemieckim, obowiązek pomocy ze strony drugiego małżonka powinien być oceniony bardziej rygory­stycznie, niżby to odpowia­dało pojęciom przeciętnie myślącej kobiety lub przeciętnie myślą­cego mężczyzny” (orzeczenie SN z dnia 23 lutego 1950 r., WaC 298/​49).

6) OPUSZCZENIE WSPÓŁMAŁŻONKA
a)

•  „Nieusprawiedliwiony poważ­nymi wzglę­dami wyjazd jednego z małżonków do innej miejsco­wości z zamiarem stałego w niej pobytu nie tylko nie pociąga za sobą obowiązku wyjazdu drugiego małżonka, ale może być uznany za zawinione jego opusz­czenie” (SN z dnia 15 listo­pada 1951 r., sygn. akt C 1003/​51, OSN 1953, poz. 17).
• „Jednostronne zerwanie przez małżonka związku małżeń­skiego należy uznać za czyn zawiniony także w przypadku, gdy powodem tego zerwania było głębokie uczucie miłości względem osoby trzeciej” (SN z dnia 8 maja 1951 r., sygn. akt C 184/​51, PiP 1951, z. 7, s. 165, oraz OSN 1952, poz. 21)
• „W przypadku powstania rozkładu pożycia małżeń­skiego wskutek opusz­czenia męża przez żonę z powodu jego katego­rycz­nego oświad­czenia, że z żoną żyć nie będzie, i wezwania jej do opusz­czenia domu, należy uznać, że rozkład nastąpił z winy męża; w takim przypadku żona nie ma obowiązku powrotu do męża, dopóki ten nie okaże, że żałuje spowo­do­wania zerwania wspól­nego pożycia i że jego zamiar konty­nu­owania tego pożycia jest szczery i przemy­ślany” (SN z dnia 8 lutego 1952 r., C 609/​51, NP 1953, nr 5, s. 82)

  b) wyjątki

• Jeżeli mąż dopuszcza się wobec żony rękoczynów i używa gróźb karal­nych, to jej wypro­wa­dzenie się z domu nie może być uznane za przyczynę rozkładu pożycia (wyrok SA w Katowicach z 13 maja 2005 r., I ACa 2184/​04, Lex nr 151748)
• Opuszczenie przez żonę wraz z dziećmi wspól­nego domu, stano­wiące reakcję na poważne zagro­żenie ze strony męża bezpie­czeń­stwa osobi­stego i wspól­nych dzieci, nie jest moralnie naganne, i nie może być uznane za zawinione spowo­do­wanie rozkładu pożycia małżeń­skiego (wyrok SN z 5 grudnia 1997 r., I CKN 597/​97, OSNC 1998, nr 6, poz. 99)

7) ODMOWA WSPÓŁŻYCIA FIZYCZNEGO

a)

• „Małżeństwo, które nie przystę­puje do wypeł­nienia obowiązków, jakie nakłada zawarcie związku małżeń­skiego (…), jest od samego początku martwe i nie spełnia swych zadań społecz­nych (…). Sama odmowa rozpo­częcia współ­życia przez jednego z małżonków może być uznana za ważny powód rozkładu pożycia małżeń­skiego, a jej motyw miałyby znaczenie dla oceny winy w spowo­do­waniu rozkładu tego pożycia.” (SN z dnia 2 maja 1952 r., C 1096/​51, NP 1953, nr 5, s. 81; SN z dnia 2 maja 1959 r., CR 219/​58, RPE 1960, nr 3, s. 286)

  b) wyjątki

• Odmowa współ­życia fizycz­nego przez małżonkę, nad którą mąż się znęcał, nie stanowi zawinionej przez nią przesłanki rozkładu pożycia małżeń­skiego (wyrok SA w Gdańsku z 20 maja 2009 r., sygn. akt I ACa 368/​09, POSAG 2009, nr 1, poz. 59)

8) POPEŁNIENIE CZYNU W WYSOKIM STOPNIU NIEMORALNEGO

„Nie ulega wątpli­wości, że gdy jeden z małżonków stwierdzi, że jego małżonek, którego uważał za człowieka bez skazy, wysoce moral­nego, popełnił przed zawar­ciem małżeń­stwa czyn w wysokim stopniu niemo­ralny, to stwier­dzenie takich faktów wywołując rozcza­ro­wanie, może pocią­gnąć za sobą niechęć do małżonka i nawet zupełny rozkład pożycia” (SN z dnia 31 maja 1949 r., sygn. akt  C 583/​49, PiP 1950, z. 8-​9, s. 176)

9) ZŁY STOSUNEK DO RODZINY MAŁŻONKA

• „Osoba, która zawiera związek małżeński z osobą posia­da­jącą nieletnie dzieci z poprzed­niego małżeń­stwa, jakkol­wiek nie sprawuje prawnej pieczy nad nimi, powinna wspólnie ze współ­mał­żon­kiem starać się o ich utrzy­manie i wycho­wanie. Uchybia tym obowiązkom małżonek, który zacho­wa­niem swoim stwarza warunki utrud­nia­jące drugiemu małżon­kowi wypeł­nienie obowiązku troski o fizyczny i duchowy rozwój dzieci tego małżonka z poprzed­niego małżeń­stwa, w szcze­gól­ności gdy bez uzasad­nio­nych powodów nie zgadza się na pobyt dzieci we wspólnym domu lub dopro­wadza drugiego małżonka do oddania dzieci na wycho­wanie poza wspól­notę rodzinną.” (orzeczenie SN z dnia 7 marca 1953 r., C 2031/​52, OSN 1953, poz. 123)
• „Małżonek ma względem dzieci drugiego małżonka pocho­dzą­cych z poprzed­niego małżeń­stwa, przeby­wa­ją­cych razem z nim we wspól­ności rodzinnej, szereg obowiązków moral­nych. Nie byłoby jednak zgodne z zasadami współ­życia społecz­nego nałożenie na tego małżonka obowiązku pozosta­wania we wspól­nocie rodzinnej z dziećmi współ­mał­żonka, jeżeli postę­po­wa­niem swoim narusza on w sposób rażący reguły tego współ­życia. W przypadku takim uspra­wie­dli­wione może być opusz­czenie przez niego rodziny, jeżeli jego starania o wycho­wanie dzieci nie dały pomyśl­nego rezul­tatu.” (orzeczenie SN z dnia 3 maja 1955 r., II CR 1221/​54, OSN 1956, poz. 95)
• Dopuszczalne jest uznanie zawinienia małżonka dopusz­cza­ją­cego się niewła­ści­wego zacho­wania w stosunku do osoby trzeciej, jednak nie może ulegać wątpli­wości, że może tu chodzić jedynie o taką osobę, która związana jest z małżon­kiem więzami rodzin­nymi czy szcze­gólną przyjaźnią. Nie może być to osoba, z którą współ­mał­żonek nawiązał intymne pożycie, co stało się przyczyną rozkładu pożycia, nawet gdyby zacho­wanie się skarżącej uraziło uczucia współ­mał­żonka do tej osoby (orzeczenie SN z 28 marca 2003 r., sygn. akt IV CKN 1957/​00, Lex nr 121734)

10) NIEETYCZNE POSTĘPOWANIE MAŁŻONKA

• „Uzależnienie pożycia z mężem od „przepi­sania” miesz­kania na imię żony i darowania jej mebli – może być uznane za współ­winę żony w pogłę­bieniu powsta­łego już rozkładu wskutek nieuspra­wie­dli­wio­nego opusz­czenia żony przez męża.”(orzeczenie SN z dnia 15 listo­pada 1951 r., C 1003/​51, OSN 1953, poz. 17)
• „Wzajemne denun­cjo­wanie się małżonków przed władzami okupa­cyj­nymi świadczy o ich wzajemnej głębo­kiej niena­wiści i jest objawem zawinio­nego przez obie strony zupeł­nego i trwałego rozkładu pożycia małżeń­skiego.” (orzeczenie SN z dnia 20 paździer­nika 1952 r., C 42/​52, OSN 1954, poz. 30)
• „Złożenie zeznań przed organami wymiaru sprawie­dli­wości w sprawie przeciwko mężowi, chociaż przepis prawa zezwala na ich odmowę, nie stanowi ważnej przyczyny rozkładu.” (orzeczenie SN z dnia 5 kwietnia 1952 r., C 926/​5, NP 1953, nr 5, s. 81)
• „Oskarżenie męża przez żonę o kradzież przed­miotu ze wspól­nego miesz­kania i spowo­do­wanie tym przeciwko niemu postę­po­wania karnego zakoń­czo­nego wyrokiem uniewin­nia­jącym stanowi w zasadzie wyraz rozkładu pożycia małżeń­skiego.” (orzeczenie SN z dnia 18 września 1951 r., C 479/​51, OSN 1952, poz. 30)

  11) ZMIANA RELIGII PRZEZ MAŁŻONKA

• Zmiana religii przez jednego z małżonków może być – w konkret­nych okolicz­no­ściach – uznana za zawinioną przyczynę rozkładu pożycia małżeń­skiego (art. 57 § 1 kro) (SN z dnia 25 sierpnia 2004 r., sygn. akt IV CK 609/​2003 )
• Zmianę wyznania przez jednego z małżonków, zmianę wyznania dzieci bez akcep­tacji drugiego z małżonków, można uznać za zawinienie w rozkła­dzie pożycia małżeń­skiego, zwłaszcza gdy ze zmianą jest też związana zmiana tradycji rodzin­nych i gdy powstała w związku z tym sytuacja ma wpływ na pożycie małżeń­skie (wyrok SA w Katowicach z 25 lutego 1998 r., I ACa 729/​97, OSA 1998, nr 11-​12, poz. 49)

Warto podkre­ślić, że dla ustalenia w myśl art. 57 § 1 k.r.o., który z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia małżeń­skiego, istotne są zacho­wania małżonków, które miały miejsce przed jego zasto­so­wa­niem, tylko one bowiem, stosownie do art. 361 § 1 k.c., mogą być uznane za przyczynę rozkładu i ocenione jako zawinione spowo­do­wanie rozkładu pożycia (por. wyrok SN z 21 marca 2003 r., II CKN 1270/​00, Lex nr 78843). Wskazać jednak należy na inne orzeczenie Sądu Najwyższego, zgodnie z którym  “Zachowania małżonków w okresie, gdy rozkład ich pożycia małżeń­skiego był już zupełny i trwały, nie są jednak bez znaczenia dla oceny przesłanek rozwo­do­wych określo­nych w art. 56 k.r.o. Małżonkowie zobowią­zani są do wzajemnej lojal­ności i przyzwo­itego zacho­wania wobec siebie przez cały czas trwania małżeń­stwa. Jeśli ich niewła­ściwe zacho­wanie stało się przyczyną rozkładu pożycia, ponoszą tego skutki w postaci możli­wości przypi­sania im winy rozkładu ze wszyst­kimi tego konse­kwen­cjami, jakie przewi­duje ustawa. Natomiast jeśli ich niewła­ściwe zacho­wanie miało miejsce już po powstaniu i utrwa­leniu rozkładu pożycia i nie może być uznane za jego przyczynę, oceniać je trzeba z punktu widzenia przesłanki zasad współ­życia społecz­nego, jaką przewi­duje art. 56 § 2 i 3 k.r.o. dla oceny zgodności orzeczenia rozwodu z tymi zasadami oraz oceny zgodności z nimi odmowy zgody na rozwód małżonka, któremu nie można przypisać winy.” (wyrok SN z 21 marca 2003 r., II CKN 1270/​00, Lex nr 78843).

Podstawa prawna:

- Kodeks rodzinny i opiekuńczy z dnia 25 lutego 1964 r.

Niniejsze opraco­wanie nie stanowi porady prawnej. Kancelaria nie ponosi odpowie­dzial­ności za wykorzy­stanie infor­macji w nim zawar­tych bez wcześniej­szego zasię­gnięcia opinii Kancelarii.